Vorige week sprak ik op één dag vier mensen achter elkaar met een burn out. Met toestemming van hen, besloot ik toch maar weer wat gedachten op het www te zetten rondom dit thema.
Zorgwekkende geluiden over ons reguliere zorgsysteem
Het was namelijk bijna eng zoveel overlap er was in hun verhalen en ervaringen. En het was nog enger om te horen op welke manier ze in de 'reguliere zorg' geholpen waren. Ik moet meteen zeggen dat in dit geval N groter is dan vier, omdat ik voornamelijk mensen in mijn praktijk zie die geen aansluiting voelen in de reguliere zorg. Maar zoals ik het begreep van deze vier mensen ging het tijdens hun burn out hulpverlening niet veel verder dan het dagelijks tekenen van hun batterij (ja echt serieus). Om naar aanleiding van die batterij-tekeningetjes te bepalen wanneer ze weer klaar waren om aan het werk te gaan. En lijstjes moesten er gemaakt worden, veel lijstjes van waar ze wel of geen energie van kregen. Een ieder van hen had na meerdere van dit soort consulten geen flauw benul wat een burn out nu eigenlijk is en wat het van hen vraagt.
Ik wil absoluut niet de gehele reguliere zorg wegzetten of over een kam scheren, maar vind het oprecht zorgwekkend dat ik deze verhalen maar blijf horen. Dat dit oplappen en pleisters plakken een aanpak is die in ons land blijkbaar veel voorkomt voor een toch ondertussen wel epidemie-waardig verschijnsel als burn out. Deze ongetwijfeld goedbedoelende hulpverleners willen die burn out zo graag fixen, oplossen, verhelpen of genezen dat we de oorsprong van de oorzaak totaal voorbijgaan. In plaats daarvan adviseren we mensen weer op standje 'aan' te gaan, want we moeten er wel iets voor doen om die burn out op te lossen. En daar gaan we weer... Precies diezelfde wilskracht-motor (die ene die dus al was doorgebrand), wordt nu ingezet om de burn out op te lossen. En ons sympathisch zenuwstelsel draait weer op volle toeren.
We vinden het blijkbaar ontzettend lastig om in plaats van al dat doen, eens te laten
Een vrouw vertelde me dat ze, na een periode waarin ze zich langzaam beter ging voelen en weer meer energie kreeg, een enorme terugval had. Ze kon het niet verdragen na alles wat ze had gedaan om er boven op te komen. Een man belde me gefrustreerd op dat 'niets hielp tegen deze burn-out': "Wat ik ook verander of aanpas in mijn leven, ik kom geen centimeter in de buurt van de oude versie van mezelf".
Even een moment dacht ik: 'Kan ik het echt zo zeggen? Ja!'
"Die oude versie van jezelf was ziek. Je oude levenshouding was ziekelijk. Dit, waar je nu bent, dit is genezing. Daar hoef je niets voor te doen, dat gebeurt wanneer jij het toestaat en laat gebeuren. Deze burn out leidt jou naar een volkomen gezonde versie van jezelf, als jij met al je ge-doe niet de hele tijd in de weg gaat staan".
"... stilte...."
"Vertrouw die burn out maar, het weet waar het mee bezig is. Juist die wilskracht en alles wat je daarmee 'doet' om beter te worden, is funest voor jou genezing. Er is geen weg meer terug vrees ik. Je lichaam, je geest, je hele systeem doet er niet meer aan mee. Er is nu maar een weg: overgave en vertrouwen."
Burn out en slaapstoornis: identieke aanpak
Het genezen van een zogenaamde slaapstoornis of van een burn-out heeft verbazingwekkend veel gelijknis. En het ligt zo voor de hand. In slaap vallen kun je ook niet forceren. Kun je niet doen. Het gebeurt je, overkomt je als je alle andere dingen die je overdag wel doet laat.Niemand weet precies het moment van in slaap vallen. Want dat is precies het moment dat je de controle hebt losgelaten. Iedereen die wel eens moeite heeft met in slaap vallen weet: hoe harder je het probeert, hoe verder het je van je slaap wegbrengt. En zoals iedere goede slaper ons kan vertellen; doet hij niets bijzonders daarvoor. Hij is er eigenlijk niet zo mee bezig.
Met andere woorden, goede slapers vertrouwen dat hun lichaam, hun systeem of hoe je het ook wilt noemen, ervoor zorgt dat zij in slaap vallen wanneer ze moe zijn. Zoals Guy Meadows het zo mooi in zijn boek 'Slaap als een Roos' beschrijft, zijn juist al die dingen die de zogenaamd slechte slapers doen om zo goed mogelijk te slapen - geen koffie na 3 uur, geen beeldschermen, prikkels en impulsen in de avond, wel ontspanningsoefeningen en uitgebreide bedtijd ceremonieën en ja óók kussensprays, rituele reiniging van je matras of etherische oliën onder je voeten - er juist voor zorgen dat we niet kunnen slapen. We staan te veel in de prestatie modus. En slapen heeft nou net niets te maken met presteren...
Hoe meer je je burn out op wilt lossen, hoe meer je genezing in de weg staat
En een ieder die mij wat beter kent - of onlangs naar de Pillow Talk van Happy Sleeper heeft geluisterd- weet dat ik zelf ook lang zoekende was naar hoe ik beter kon slapen. Maar ik weet nu ook dat de tijd dat je overdag bezig bent met slapen, 1 op 1 correleert met je slapeloosheid. Hetzelfde principe geldt helaas voor het 'oplossen' van je burn out. Hoe harder je probeert er van af te komen, hoe langer het duurt. Je gaat weer 'aan'. En je moet even (of heel lang) helemaal 'uit'.
En ik weet dat dit het meest vreselijke is wat je kunt horen als je er middenin zit. Want de symptomen zijn soms gruwelijk, doodeng, overweldigend en maken wanhopig. Ik zie het dagelijks, ik wil niets bagatelliseren of wegwuiven. En woorden als 'je moet het accepteren', of 'je moet je er aan overgeven' zijn dan vaak olie op het vuur, als het niet met wat context gebracht wordt. Maar die acceptatie is wel een 180 graden andere aanpak dan het verzet (in de vermomming van je oplossingsgerichte stappenplan) waar je nu mee bezig bent.
Burn out is geen ziekte, het is een symptoom van een ziekelijke leef, werk of denkwijze
En juist zijn het nu net de 'vechters' onder ons, de doorzetters met hun pitbull mentaliteit die slachtoffer worden van een burn out. Maar ik geloof zoals ik al eerder schreef, burn out is geen ziekte. Het is een hele gezonde reactie op die ziekelijke pitbull denk-, leef- of werkmentaliteit. En ja, ik trek de redenatie nog verder: de burn out is het eerste en meest zekere teken dat je al aan het genezen bent. Je bent al aan het helen, ook al moet je lichaam een enorme inhaalslag maken om te compenseren voor de schade die het heeft opgelopen. Godzijdank krijg je een laatste waarschuwing voordat je er dood bij neervalt. En dat klinkt wat hard, maar in Japan is dit helemaal niet zo abnormaal. Dat je jezelf doodwerkt, daar heet het gewoon 'Karoshi'.
In Japan is dit helemaal niet zo abnormaal. Dat je jezelf doodwerkt, daar heet het gewoon 'Karoshi'.
Maar de meesten van ons kunnen het gelukkig niet negeren, daar zorgt je lichaam wel voor. Dus daar zit je dan. Je kunt niets anders dan zijn, een beetje zoals de eerste weken van je leven. Toen je je er nog niet de hele tijd tegenaan bemoeide, tegen dat leven. En ja, die burn out betekent ook voor bijna iedereen die ik zie, dat 'weer de oude worden' of 'de oude draad weer oppakken' er niet meer in zit. Dat burn out momenteel epidemische vormen aanneemt, kan er zo maar eens op duiden dat het tijd wordt voor ons als mensch, als westerse soort, om eens een rigoureus andere draad op te gaan pakken met elkaar...
Paradigma verschuiving
Al vaker citeerde ik Krishnamurti, omdat hij zo ongelofelijk treffend in één zin dit hele paradigma over ziekte en gezondheid omdraaide:
Het is geen maatstaf voor gezondheid om goed aangepast te zijn aan een ernstig zieke maatschappij
Heb je een burn out, zit je er tegenaan of ben je weer terug bij af nadat je de oude draad weer opgepakt had? Stop.
Durf te vertrouwen op het herstellend vermogen van jouw lichaam. Op het vermogen van je lichaam om je hart iedere seconde te laten kloppen, zuurstof naar je cellen te vervoeren, dat wondje op je vinger te genezen, je haar en je nagels te laten groeien. Daar hoef je niets voor te doen. Dat doet ons lichaam voor ons. Burn out betekent dat je herstel met een genadeklap begonnen is. Dus laat het zijn ding doen. Ga uit de weg en bemoei je niet met het tempo. Gras gaat ook niet sneller groeien als we stampvoetend aan de sprietjes gaan trekken.
Volg het tempo van je lichaam maar. Buig voor het leven dat iedere seconde door je heen geleefd wordt en durf je te laten leiden. Je lichaam is je kompas. Vertrouw het maar. Het weet waar het mee bezig is. En vertrouw maar dat dat lichaam ook wel aangeeft wanneer het weer wat in de actiemodus wil. Het klopt wel bij je aan in de vorm van nieuwsgierigheid, lentekriebelachtige zin, of dat je opeens, zomaar, zonder reden het leven wel weer een beetje leuk vindt. Vertrouw het maar.
Jentien Keijzer
Comments