Dit is een artikel uit een reeks die ik schrijf genaamd 'Nieuwe Psychologie'. Lees ook de vorige artikelen in deze reeks: 'Ongekende vermogens van ons bewustzijn' en 'Onze multi-dimensionale waarneming', Je aanleg tot transcendentie & jezelf overstijgen, Genadeloze interventie door de vrouwelijke essentie, en Het overstijgen van je ego & leren dubbelkijken.
Als psychologe onderzoek, onderwijs en schrijf ik over de grensgebieden van psychologie, bewustzijn en wetenschap. Om licht te schijnen op de nieuwe soort mens die we geleidelijk aan het worden zijn. Mijn natuurlijke neiging is om in de toekomst te turen en tekenen van de Nieuwe Tijd op te vangen en te interpreteren. Om jou perspectieven aan te reiken voor een leven vanuit dit nieuwe menszijn. Wil je een diepzeeduik maken in deze en aanverwante onderwerpen, komend einde zomer/najaar start de opleiding Nieuwe Psychologie.
Relaties, wat zijn dat eigenlijk?
Relatie. Eén woord, miljarden verschillende manieren om hier invulling aan te geven. Ik hoor dagelijks hele intieme verhalen over hoe mensen hun relatie invullen, niet één relaties is hetzelfde.
Zoals relaties ooit een eeuw of wat geleden overzichtelijke en verstandelijke overeenkomsten waren om zekerheid of zelfs overleving te garanderen (als vrouw mocht je simpelweg niet werken tot een aantal decennia geleden; en geen geld, geen brood), is dat nu natuurlijk allerminst het geval.
Van een kouwe kermis thuis...
Na wat feministische golven zwaaide relationele vrijheid & blijheid in de jaren '70 de scepter voor velen, waarna in de jaren '80 en '90 Hollywood ons leidend voorbeeld werd qua relaties. In deze Hollywood-relatie werd liefde tot grote hoogten geromantiseerd en geassocieerd met het vinden van je ultieme levensgeluk, je diepste vervulling en grootse romantische gebaren. Je geliefde was iemand die zowel de taak als minaar(es), held of muze, vertrouweling en rots in de branding vervulde. Dat was natuurlijk voor vele geliefden van een kouwe kermis thuiskomen na een paar jaar samen...
Zielsverwanten & Tweelingzielen
In spirituele kringen zagen we afgelopen jaren het fenomeen 'tweelingziel' steeds vaker voorbij komen. Een tweelingziel betekent niet perse een gemakkelijke relatie, maar zeker wel dat je tot op het diepst van je wezen geraakt wordt en tot lang in het hiernamaals verbonden zult zijn. Ook het woord 'zielsverwantschap' hoor ik met veel regelmaat voorbij komen in mijn praktijk - een soort onvermijdelijke verbinding die voorbestemd is, edoch het hele plan, verloop of de bedoeling van dit soort relatie is een tasten in de mist. Ik zie wel dat zielsverwanten vaak een behoorlijk zwaargewicht aan verwachtingen leggen op hun relatie...
Van het Hollywood concept zijn we ontnuchterd afgestapt, om binnen een veilige hechting met onze partner onze autonomie te kunnen vormgeven
De afgelopen jaren bleek uit onderzoek dat de meeste mensen in plaats van 'liefde', nu 'emotionele verbinding' met hun partner het hoogst waarderen. Van het Hollywood concept zijn we ontnuchterd afgestapt, om binnen een veilige emotionele hechting met onze partner onze autonomie te kunnen vormgeven. Die autonomie lijkt echter steeds belangrijker te worden anno 2023; relaties ondergaan weer een soort liberalisering naar mijn idee. Er ontstaan allerlei nieuwe vormen relaties: seriële monogamie, samengestelde gezinnen, poly-amoureuze verhoudingen: kortom allerlei hybride tussenvormen en modern-families. De veilige hechting komt hiermee vaak weer op losse schroeven te staan, wat naar mijn idee misschien niet perse verkeerd is. Want zo lang als we ons moeten hechten (laat Boeddha het niet horen, die draait zich om in zijn graf), zit er ook het gevaar dat we daarmee afhankelijk raken van de ander - iets wat niet perse altijd goed uitpakt..
We ploeteren omdat de heldere richtlijnen en gebruiksaanwijzing van een goede relatie zoek is
Ik zie vooral veel mensen die een beetje ontnuchterd en beteuterd zijn geraakt door het fenomeen 'relateren'. Of beter gezegd, ploeterend omdat de heldere richtlijnen en gebruiksaanwijzing voor een 'goede' relatie wat zoek is.
Daarbij, (misschien wel daarom) zijn er nog nooit zoveel mensen uit elkaar gegaan of gescheiden als in deze huidige tijd.
Dus tja...
Wat is er aan de hand omtrent dit thema 'relateren'? Waarom stranden er zoveel relaties of verkeren in slecht weer? Zijn we het verleerd? Zijn we door onze individualisering te egoïstisch of verwend geworden? Leggen we de lat te hoog? Moeten we terug naar de verstandelijke overeenkomst?
Het nieuwe relateren
Ik geloof dat er een nieuwe manier van relateren geboren gaat worden, een nieuwe vorm waarin we relaties gebruiken als middel tot vrijheid en onafhankelijkheid. Niet het soort relaties dat ons compleet of gelukkig maakt, maar een manier om onze eigen compleetheid en ons geluk te delen en vermenigvuldigen met die ander. Niet het soort waarin we afhankelijk zijn van onze partner maar het soort waarin we onze volledige vrijheid en autonomie leren ontwikkelen door middel van de ander.
Relaties worden naar mijn inziens meer en meer een instrument voor bewustwording om emotioneel onafhankelijk en volwassen te worden. Want pas als we dat zijn, dan zijn we echt vrij en niet meer als een kind overgeleverd aan een ander. Het is naar mijn idee hoogste tijd om emotioneel volwassen te worden, als individu en als collectief: eigenaarschap te gaan nemen over ons eigen emotionele leven.
Vrijheid!
De meest verheven uitspraak die je op je huwelijksdag naar de ander kunt doen is: 'Ik heb jou niet nodig"
Relaties als middel tot vrijheid en onafhankelijkheid. Dat klinkt wat paradoxaal: een verbinding aangaan om je vrijheid te ervaren. En toch geloof ik dat dit een van de meest verheven functies is die je relatie kan hebben.
In plaats van elkaar de eeuwige trouw en toewijding te beloven, -zodat we contractueel zwart op wit hebben dat we in voor- en tegenspoed bij elkaar blijven- denk ik dat de meest verheven uitspraak die je op je huwelijksdag naar de ander kunt doen, is: 'Ik heb jou niet nodig".
Niet zo sfeerverhogend op een huwelijk, maar het raakt wel een hele diepe waarheid en menselijke behoefte: vrijheid.
Vrijheid & emotioneel volwassen worden
Als je wilt dat je relatie lang duurt, laat elkaar dan vrij.
Mijn advies aan stellen of individuen die bij me komen met relatieproblemen is dus: "Als je wilt dat je relatie lang duurt, laat elkaar dan vrij".
Edoch, een ander vrijlaten kun je pas als je zelf vrij bent. Lekker van het kastje naar de muur he?
Vrij betekent voor de goede orde niet losbandig, egoïstisch, alleen doen waar jij zin in hebt of schijt hebben aan de behoeften van je partner. Het betekent evenmin dat je oeverloos over je heen laat lopen, je aan te passen of assimileren naar de ander zonder hier adequate actie in te ondernemen. Vrij betekent dat je dingen kunt ervaren, exact zo als ze zijn.
Read that again: Vrij betekent dat je dingen kunt ervaren, exact zo als ze zijn.
Als je dat kan, dan kan je de ander dus ook ervaren, gewoon en precies zoals deze is (en die zin ook nog een keer lezen kan geen kwaad).
De ander dus niet zoals jij wilt dat diegene is, maar gewoon zoals deze nu gewoon is. Het gaat er om oprecht de wens op te geven dat je partner anders is dan deze is. Oef...
Machtspelletjes
In de meeste relaties zie ik mensen duwen en trekken aan hun partner, zodat zij zich beter, veiliger, geliefder, meer gewaardeerd of geaccepteerd voelen. Zodat zij meer krijgen van wat zij willen of 'nodig' hebben vooral minder van wat zij niet willen. Dit leidt tot allerlei soorten van manipulaties en getouwtrek over wie er gelijk heeft of 'recht heeft op'. Op deze manier raken we helemaal verstrikt in de ander - wat deze doet, laat, vindt, niet vindt etc- en verliezen we onszelf. We zijn extern gericht, net als kinderen die afhankelijk zijn van de zorg, liefde en aandacht van onze ouders of verzorgers en doen er alles aan om dat te krijgen van de ander. We gedragen ons in relaties dan ook vaak onvolwassen: ik wil dat jij je gedraagt zoals ik dat wil. En als je dat niet doet, word ik boos, of ga ik net zo lang dreinen totdat ik mijn zin krijg. In een volwassen versie ziet dat er uit als allerlei claims leggen op de ander, kritiek hebben, non-verbaal onze ongenoegens uiten (zuchten, ogen draaien, met deuren smijten - hallo Goede Tijden Slechte Tijden): dit alles met de intentie om de ander te bewegen meer te worden zoals wij willen dat ze zijn. Met als achterliggend doel van dat alles: wij ons beter gaan voelen.
Koude oorlog
Hoe subtiel dan ook, jij je partner probeert (meer) te laten worden zoals jij wilt dat deze is, ben je met een machtspel bezig. We proberen macht over de ander te krijgen, - dit doen kleine kinderen ook de hele tijd, geheel legitiem en noodzakelijk om te overleven- maar de prijs die je daarvoor betaald is dat je je eigen macht ook weggeeft. Want feitelijk leg je je lot in de handen van je partner voor jouw emotionele welbevinden. En het is maar zeer de vraag of die ander ooit gaat doen wat jij verlangt: enkele ticket tot ellende dus.
Macht gaat niet over liefde, maar over hoe jij krijgt wat je wilt.
Macht gaat niet over liefde, maar over hoe jij krijgt wat je wilt. Dan wordt je relatie een transactie van kinderlijke verlangens en behoeften. Dan wordt het een ego-dingetje en spel van controle en manipulatie. Vaak veel subtieler dan nu uiteengezet, maar als je even goed en zorgvuldig kijkt naar je eigen gedrag, zie je dat dit basale onvolwassen mechanisme er aan ten grondslag ligt: 'ik tracht jou te veranderen zodat ik me beter kan voelen'. Dan wordt je relatie een gevangenis en dat is basicly de hel.
De reactie van de ander op jouw pogingen en manipulaties kan misschien even zijn om je te willen pleasen (afhankelijk van karakter), maar zal meestal snel uitmonden in precies het tegenovergestelde van wat jij verlangt of eist: je partner zal bewust of onbewust alles in het werk stellen om zijn/haar eigen vrijheid te gaan bewaken of bevechten. Da's gewoon iets intrinsiek menselijks. Vervolgens zal je partner uit zelfverdediging, frustratie of woede ook jou gaan aanvallen op wat er aan jou niet deugt vanuit zijn perspectief. En zo ontstaat er een (koude) oorlog.
Je eigen emotionele onvolwassenheid wordt vaak kraakhelder binnen intieme relaties
Datgene wat je niet aanstaat in je partner, zegt niets over de ander, enkel over jouw beeld over de ander. Hoe deze zou horen te zijn. Je ervaart de ander niet zoals hij is, maar creëert een toekomstig beeld van hoe de ander moet zijn. Daarmee zet je jezelf in een 'wachtkamer' die meer en meer als een gevangenis gaat voelen. Want je voelt je daar in die wachtkamer vaak alleen, er niet toe doen en onbegrepen. Zo ontstaat er interne frustratie, wrok en boosheid naar je partner. Feit is, die energie van boosheid, frustratie en irritatie circuleert in jouw systeem - het is jouw energie. Jouw emotie.
Wayne Dyer zei ooit eens zo mooi: "Niemand is ooit gestorven aan de beet van een slang. Het is het vergif dat in zijn systeem circuleert waaraan we sterven".
Ik geloof dat dit de kern wel raakt.
Verschil met slangengif is dat we niet met een externe substantie te maken hebben, maar met onze eigen e-moties: energy in motion. Verantwoordelijkheid nemen voor jouw emoties en hier ruimte en gezonde manieren voor vinden om ze te kanaliseren maakt ons vrij van de afhankelijkheid naar de ander die ze voor jou moet laten verdwijnen. Dan keren we naar binnen in plaats van naar buiten voor onze emotionele bevrijding. Niet vechten, niet vluchten maar voelen! Want door emoties te doorvoelen, lossen ze zichzelf op. Hoe klote of prachtig ze ook zijn, het tot de kern doorvoelen van je gevoelens laat niets van ze over.
Zelfonderzoek en jezelf door-zien
Om tot je eigen kerngevoelens te komen, is het aan te raden onderzoek naar je 'kinderlijke' gedragen te doen en het leren doorzien van je eigen machtspatronen om te krijgen wat jij wilt. Dit is niet even vluchtig kijken, het is het echt doorgronden van je conditioneringen en overtuigingen over hoe je relatie volgens jou hoort te zijn of wat jij vindt dat de ander hoort te doen. Dit is essentieel.
Ik doe wel eens oefeningen hiermee met groepen: mensen op te laten schrijven wat hun verlangens, wensen of overtuigingen zijn achter gedragingen naar hun partner. Ik vraag deelnemers dan om zaken op te schrijven: wat wil je van de ander, wat moet hij doen, wat moet hij laten, waarom wil je dat, wat wil je vooral niet ervaren of voelen? Wat doe je om dat te voorkomen? Etcetera etcetera...
Het leidt vaak tot veel hilariteit als dit hardop wordt uitgesproken; het verschilt namelijk niet veel van een klein kind dat eist: "Ik wil mijn ijsje NU onmiddellijk anders ga ik heel hard schreeuwen'. Bij wijze van...
Emotionele volwassenwording vraagt zeer kritisch (lees niet veroordelend) en eerlijk zelf-onderzoek. Geloof me, het wordt pijnlijk maar hilarisch helder hoe kansloos we zijn met deze pogingen.
Relaties als instrument tot emotionele volwassenwording
Zelfonderzoek is meer is een levenshouding dan af en toe een exercitie, want we staan bol van onbewuste kind-patronen, emotioneel onvolwassen conditioneringen en onrealistische angsten en overtuigingen. En die kom je nu juist en vooral tegen binnen intieme relaties. In die zin is er geen betere manier om jezelf te leren kennen en emotioneel volwassen te worden, dan binnen een intieme relatie. Werkelijk nergens wordt ons ego zo in een snelkookpan op de spits gedreven.
De waarheid is hard, net als de zwaartekracht
Door echt eerlijk zelfonderzoek zie je dat er altijd en alleen maar puur eigenbelang achter je doen en laten zit: jij wilt iets wel of niet meer voelen. Dat is pijnlijk en hard om te onderkennen, maar waarheid is hard. Net als de zwaartekracht. Die is ook niet eerlijk of liefdevol, het is gewoon waar: als je springt dan val je.
Vanuit waarheid leven heeft in die zin niets te maken met gelukkiger leven of je lekker voelen. Want een lekker leven en een leven vanuit waarheid gaat niet perse samen. Toch zal een leven vanuit waarheid (jezelf bevrijden van je eigen conditioneringen, patronen en overtuigingen die je gevangenhouden in egoïsch machtsspel) je uiteindelijk bevrijden, wat zeker leidt tot een veel lekkerder leven. Waarachtig leven heeft te maken met dingen zien exact zoals ze zijn en ervaren exact zo als ze zijn. Zoals eerder gezegd, als we dat kunnen, zijn we in een klap vrij.
Uiting geven aan je natuurlijke neigingen
Verantwoordelijkheid nemen voor je eigen emoties en ervaringen met betrekking tot je partner gaat er voor alle duidelijkheid niet om dat je alles accepteert wat de ander doet, niets meer erg vindt of oeverloos meebeweegt met de wil en wensen van je partner. Als je zaken ervaart zoals ze zijn, wordt het ineens vaak glashelder wanneer je je grenzen niet helder aangeeft, zaken onderdrukt of wanneer het uiten van je boosheid op een constructieve manier gepast is. Het gaat er om dat je eigenaarschap neemt over deze zaken en onderzoekt wat ze betekenen voor jou zodat je dat kan communiceren. Dat is het verschil tussen op (volwassen) wijze je waarheid uiten, in plaats van de ander te overweldigen met jouw emotionele chaos (kinderlijk). Het is dus het verschil tussen je emotionele shit bij iemand dumpen, en je doorleefde gevoel te communiceren. Lijkt geouwehoer met woorden, maar het is een wereld van verschil: de lading (e-motion) is er af omdat je deze zelf doorvoelt hebt
De bereidheid hebben om je partner los te laten, da's vaak een dingetje...
Pas als je je partner gaat zien voor wie deze is kun je waarheid zien. En laat dat nou precies nodig zijn om te kunnen bepalen of je wel of niet wilt blijven bij deze ander: dan moet je de waarheid over die ander durven zien. En de bereidheid hebben om je partner los te laten, da's vaak een dingetje...
Radicale eerlijkheid is ook bereid zijn alles kwijt te raken
Moet ik blijven of weggaan? Die vraag krijg ik vaak van mensen die twijfelen over hun relatie.
Die vraag zullen we pas kunnen beantwoorden als we oprecht bereid zijn om die ander, de relatie ook los te laten. Want enkel dan kun je echt eerlijk kijken of je van nature geneigd bent te blijven of weg te gaan. Voelen wat echt je authentieke gevoel is ten opzichte van de ander.
En verneukeratieve is dat gaat pas zien wie en wat je partner is, als jij stopt je er tegenaan te bemoeien. Dat je je duwen en trekken staakt zodat je de ander kan zien voor wat hij is. Om vervolgens te durven ervaren en voelen of dat degene is waar je van nature neigt bij te blijven. Deze radicale eerlijkheid en waarheid onder ogen komen is dus inclusief de bereidheid om alles te durven verliezen. Op ieder moment. Dan verwisselen we de kinderlijke vraag van 'hoe krijg ik wat ik wil'? naar de eerlijke erkenning 'wil ik werkelijk wat ik krijg?'.
Dat noem ik emotionele volwassenwording, aanvaarding van radicale onzekerheid in het leven. En dus ook in de relatie. In die emotionele volwassenwording, daar zitten we collectief in als beschaving en relaties zijn hier een middel voor om daar te komen.
Hoe meer je echt de realiteit kunt ervaren zoals hij is - pijn als het pijnlijk is, boosheid als je boos bent, liefdevol als je liefde voelt- en eigenaarschap durft nemen (en dat is altijd doorvoelen) over dit hele emotionele palet dat de ander in jou oproept- hoe meer echte en vrije uitwisseling je tussen jou en je partner zult ervaren. En kan het zo maar zijn dat je een leven lang bij elkaar blijft...
Topsport
Voor het kind in ons- je ego- is dit alles topsport. Uiteindelijk zelfs een soort zelfmoord, het kind verdwijnt simpelweg omdat het opgroeit. Er komt een dag waarop ieder kind onherroepelijk volwassen wordt, dat is de natuur. Het is gewoon evolutie.
Jentien Keijzer - Psychologe
Wil je een diepzee duik maken in deze en aanverwante thema's, schrijf je dan in voor de opleiding 'Nieuwe Psychologie'. Hierin wordt uitgebreid ingegaan op het thema 'Relateren'.
Comments