"Mannen plegen ongeveer twee keer zo vaak zelfmoord dan vrouwen. Vrouwen geven twee maal zo vaak aan een depressie te hebben dan mannen".
Dit wist Nathan Vos - een vriend en oud collega van het Parool- me te vertellen toen we elkaar onlangs ontmoetten. Wat hem als journalist triggerde, is dat deze statistieken nooit in een krant hebben gestaan en dat er in de hulpverlening niet of nauwelijks aandacht leek voor deze verschillen. Dit laatste triggerde mij natuurlijk ook, en voelde tijdens ons gesprek heel sterk van binnen: 'Hier moet ik iets mee'.
Ik zelf houd me al een aantal jaar intensief bezig met het thema 'vrouw' en vrouwelijke ontwikkeling, omdat naar mijn idee haar persoonlijke ontwikkelingspad en ware potentieel zeer onderbelicht wordt in de reguliere psychologie. Nathan houdt zich juist intensief bezig (zowel als journalist als wel als coach) met het thema 'man' en hun persoonlijke worstelingen omdat een aantal jaar geleden zijn broer zelfmoord pleegde. Hij schreef er een openhartig en persoonlijk boek over - 'Man o Man' - een ware pageturner, geloof me.
Nou kunnen we uit bovengenoemde statistieken concluderen dat mannen suïcidaler en vrouwen depressiever zijn. Het kan natuurlijk ook zijn dat mannen net zo vaak depressief zijn maar minder vaak hulp zoeken en de handdoek in de ring gooien. Dat vrouwen meer uitreiken naar hulpverlening waardoor ze vaker een label 'depressie' krijgen, en dat dit de statistische verschillen verklaart.
Gender verschillen
Wat het ook is, deze statistieken zeggen iets over verschillen, polariteiten of misschien wel tegenstellingen tussen mannen en vrouwen. En ik besef me; het is heel gevaarlijk om daar tegenwoordig uitspraken over te doen, gezien het debat omtrent de vele tussenvormen tussen mannen en vrouwen. Er is natuurlijk een hoge mate van fluïditeit binnen gender. Toch ben ik van mening dat we niet te voorzichtig moeten worden om ook de verschillen te blijven benoemen, of dat we differentiëren uit de weg moeten gaan. Want als we verschillen niet meer durven te benoemen omdat we bang zijn te discrimineren of polariseren, slaan we door en gaan we voorbij aan de waarde van differentiëren.
Zoals de statistieken uitwijzen: er zijn simpelweg verschillen. De vraag is, wat betekenen deze statistieken nou eigenlijk? Is er een verschil tussen de manier waarop mannen en vrouwen omgaan met psychische problemen? En zo ja, wat zijn die verschillen? En wat betekent dat voor de begeleiding van mensen? Deze vragen hielden me deze zomervakantie naar Italië veel bezig en bleven maar in mijn hoofd zoemen. Het heeft vooral geleid tot talloze slingerende A4t'tjes in huis, waar ik steekwoorden en overpeinzingen op schreef en allerlei modellen op tekende. Het liet me niet los...
En toen ineens: bam! Glashelder. Voor mij tenminste.
In de praktijk
Ik blikte terug op mijn werk van de afgelopen 15 jaar in mijn praktijk met mensen, mannen en vrouwen. Wat voor beeld komt daaruit naar voren? Welke verschillen zie ik tussen mannen en vrouwen in de persoonlijke ontwikkeling, in processen die zij doorgaan en de routes die zij hierin bewandelen? En ik keek natuurlijk ook naar mezelf en mijn lief hier thuis, want wij hebben ook overduidelijk verschillende aanvliegroutes in onze worstelingen en een ander pad dat we bewandelen in onze persoonlijke ontwikkeling.
En toen ineens (toen ik er natuurlijk even niet mee bezig was): bam! Glashelder. Voor mij dan tenminste. En met dit artikel doe ik een poging dat samen te vatten.
Er kwam voor mij namelijk een heel duidelijk archetypisch beeld naar voren, dat naar mijn idee niet alleen conceptueel houtsnijdt, maar ook een praktische road-map en handleiding kan geven in onze manier van hulpverlenen.
Disclaimer: Met het oog op dat gender een precair onderwerp is, kies ik de termen 'mannen' en 'vrouwen' en 'masculien' en 'feminien' door elkaar. Weet, dat gaat niet personen, geslacht of gender, dit hele artikel gaat over de archetypische kwaliteiten, neigingen en energieën die in zowel mannen als vrouwen voorkomen. Het is yin én yang, in iedere man en iedere vrouw. Met heel veel verschillen in gradaties. Maar zonder er deze woorden aan te geven, kan ik er niet over schrijven...
Masculien & Feminien
Iedere man heeft dus zowel masculine als feminine kwaliteiten en iedere vrouw heeft net zo goed masculine als feminine eigenschappen. Toch zijn over het algemeen de doses zo verdeeld dat mannen meer masculine kwaliteiten hebben en vrouwen meer feminine. Met een eindeloos aantal variaties in verdeling, hoeveelheid en percentages die per individu verschillen over de tijd. Bij het lezen van dit artikel zul je wel voelen in welk archetype en in welke energie en route jij je nu het meest herkent, of hoe de balans bij jou is verdeeld.
Het feminine is substantieel anders dan het masculine: ze ontwikkelen zich totaal anders.
Omdat mannen over het algemeen fakkeldrager zijn van de masculine energie en vrouwen fakkeldrager van de feminine energie, stel ik dus ook dat er over het algemeen een substantieel verschil is tussen het persoonlijk ontwikkelingspad van de man, versus die van de vrouw. Ik zelf geloof dat we er baat bij hebben om die verschillen te herkennen en erkennen bij onszelf, en om ook als hulpverleners hier meer kennis over te hebben. Zodat we onszelf beter begrijpen en anderen op maat beter kunnen begeleiden en helpen.
Maar wat is dan dat verschil in ontwikkelingspaden?
Het masculine pad
Het masculine pad is initieel naar buiten gericht, naar de fysieke wereld. De reis van de held van Joseph Campbell vertelt ons ook dat de man op pad gaat, de wereld in met een magische taak. Daar komt hij allemaal obstakels tegen die hem wijzer en zachter maken, waardoor hij als een andere man terugkomt op de thuisbasis. Lees: bij zichzelf.
Persoonlijke ontwikkelen doet het masculine veelal buiten in het publieke domein. Werk is hierin leidend. En daar komt het mannelijke zijn eigen grenzen tegen, zijn beperkende overtuigingen, zijn niet dienende mindset en ego draken die hij moet verslaan om een volgende inwijding te nemen op het pad van groei en bewustwording.
Het archetypische masculine is sterk, autonoom en onafhankelijk. Hij is de beschermheer van het fysieke leven. De man was -en is- vaak de belangrijkste kostwinner, moet zorgen voor zijn familie in de fysieke wereld. Hij moet huizen bouwen, het land omploegen, rekeningen betalen. Brood op de plank zeg maar.
Waar verantwoordelijkheid groot is, is falen een thema
Persoonlijk ontwikkelen doet het masculine veelal middels zijn werk en het rationele. En hier komt hij zijn grenzen tegen.
In het naar buiten gerichte, het presterende en zijn heel tastbare, concrete verantwoordelijkheid zit namelijk een grote valkuil voor hem, omdat hij kan doorslaan in een soort geldingsdrang, territoriumdrift, wedijver of competitie. Als dit gebeurt, raakt het masculine het contact met zijn hart kwijt, slaat hij door in prestatiezucht en wordt machtswellust of een 'productie-machine'. En hierin ligt zijn grootste draak de loer (wat misschien de hogere suïcide cijfers kunnen verklaren): waar verantwoordelijkheid groot is, is falen een thema. Wat voor veel mannen een enorm grote zorg is - in mijn ervaring met het werken met honderden mannen afgelopen jaren - is dat hij niet wil falen. Hij vindt dat hij niet tekort mag schieten, hij mag niet mislukken in zijn taak als beschermer, als leider en verantwoordelijke voor het fysieke welzijn. Hierin ligt zijn grote schaduw en uitdaging: zijn faalangst. In dit thema komt hij tot een kritieke grens. Het masculine komt tot zijn grens middels zijn ongebalanceerde mindset over hoe hij 'behoort' te presteren.
In relaties komt deze schaduw tot uiting in het willen veroveren en bezitten van een prooi (partner), en kan zich in deze schaduw uiten in bezitsdrang, jaloezie of verslaving. In zijn werk komt het tot uiting in workaholisme, overspannenheid en een overmatige honger naar status en erkenning.
Je grootste uitdaging is je grootste kans
En door het vastlopen in deze schaduw komt het masculine bij zijn eigen leegte, zijn gat dat hij door middel van prestaties en status probeert te vullen. Hij faalt in zijn poging om op deze manier waarachtige betekenisgeving en vervulling te vinden. Maar in dit falen, zijn idee van tekortschieten en falen, ligt juist voor het masculine zijn grootste kans, waarbij hij naar mijn idee zorgvuldig begeleid mag worden om deze mindset te overstijgen. De kunst zit hem in de onthechting van deze mindset, van zijn egoïsche prestatiedrang en hier bovenuit te stijgen (door middel van zijn hogere mentale bewustzijn).
Het feminine pad
Het feminine pad is een geheel ander pad. De reis van de heldin gaat namelijk niet zozeer naar buiten, maar naar binnen. Ze is niet primair gericht op doelen, projecten en op werk in de buitenwereld, maar meer op relateren, op gemeenschap en op verbinding. In dit relateren -en vooral in haar gevoelens hierbij-, komt zij haar eigen draken en demonen tegen die haar wijzer en krachtiger kunnen maken, waardoor zij als een andere vrouw terugkomt op de thuisbasis. Lees: bij haarzelf.
Persoonlijk ontwikkelen doet het feminine dus veelal middels relaties en het emotionele. Haar innerlijke gevoelswereld en haar verbinding met anderen is hierin leidend. En hier komt zij haar grenzen tegen waar ze een volgende inwijding kan nemen op het pad van bewustwording.
Waar afhankelijkheid is, zijn angst, eenzaamheid en ongelukkig zijn thema's
Het archetypische feminine is verbindend, verzorgend en koesterend. Het feminine is datgene dat van een huis (fysiek) een thuis kan maken (gevoel). Ze is gericht op haar verbindingen, het onderhouden en instandhouden van relaties en op de harmonie en kwaliteit van deze verbindingen. In deze meer 'onzichtbare taak' zit de valkuil dat ze zichzelf opoffert voor anderen ten koste van haarzelf. Dat ze pleasend wordt, zichzelf kwijtraakt in de verbinding en afhankelijk wordt. Of ze wordt juist manipulatief, veeleisend en dwingend in het relationele, door verbinding af te dwingen en na te jagen. Zo komt ze bij haar eigen leegte, bij haar gat dat ze door middel van relaties probeert te vullen.
In relaties komt dit tot uiting dat ze ernaar neigt zichzelf ondergeschikt te maken, haar eigen waarheid en verlangens in te slikken. Ze kan pleasend en onderdanig worden om maar geliefd te zijn. In werk komt het tot uiting in dat ze haar waarde niet erkent, zich financieel afhankelijk maakt, zich afwachtend, aarzelend of zelfs apathisch opstelt en meer geeft dan ze ontvangt. Ze raakt energetisch leeggezogen en financieel platzak en kan zo doorslaan in een wanhopig zoeken en vastklampen aan anderen.
Het feminine raakt op deze manier het contact met haar eigen hart kwijt als ze doorslaat in het overmatig verbinden en ze wordt afhankelijk. En daar ligt haar grote gevaar op de loer, - wat naar mijn idee de hogere depressie cijfers kunnen verklaren: want waar afhankelijkheid is, zijn angst, eenzaamheid en ongelukkig zijn thema's. Lees: depressie.
'Depressie betekent dat je wezen, je gaven en talenten niet tot expressie brengt'
Depressie is het tegenovergestelde van expressie. Het feminine verliest zichzelf in haar gevoelde gebrek aan autonomie en creatieve kracht. Het is voor veel vrouwen een belangrijk thema - is mijn ervaring met het werken met honderden vrouwen afgelopen jaren - dat ze zich eenzaam voelen in relaties en in niet hun potentiële creatie-kracht (expressie) voelen. Hoe vaak hoor ik vrouwen zeggen dat ze zoveel willen, zoveel verlangen, maar dat ze 'er niet bij kunnen', 'het niet in de vorm krijgen' of 'zich eenzaam en niet begrepen voelen'. Dit leidt tot een gevoelsmatige armoede, leegte en emotioneel imploderen. Het feminine komt dus tot haar grens middels haar ongebalanceerde gevoelswereld. Zij voelt zich alleen, onbegrepen en eenzaam. Zij voelt dat ze geen grip krijgt op haar 'taak' als verbinder' en op haar creatieve vermogens en kan op deze manier wegkwijnen (depressief raken).
In dit depressieve wegkwijnen ligt voor vrouwen naar mijn idee ook hun grootste kans, waarbij ze naar mijn inziens ook zorgvuldig begeleid mogen worden. En niet om zoals de mannelijke weg, hun gevoelens te overstijgen maar juist om er naartoe te gaan en dwars doorheen te gaan: de belichaming er van. Om zo onder deze gevoelde eenzaamheid te komen, want daar ligt haar authentieke kracht, haar creativiteit en juiciness. De kunst zit hem er dus in dat ze door haar bodem durft te zakken, om haar meest diepe emoties te belichamen door middel van haar lichamelijke gevoelsvermogen.
We mogen wat vaker plafonds doorbreken en door bodems zakken wat mij betreft
Het mannelijke komt dus bij zijn plafond door middel van een rationeel doorschieten, het vrouwelijke komt bij haar bodem door middel van een emotioneel wegkwijnen.
Boven het plafond
De beperking voor de man zit in wat ik noem: lager mentale projecties. Ego gedreven ambities, opgelegde normen en overtuigingen over hoe hij behoort te presteren en hij gaat op wilskracht en motivatie zijn doelen bereiken. Hier zit een te geforceerde, ego gedreven energie op, wat de man tot het uiterste kan drijven. En als hij dan op het punt komt dat hij niet meer kan, gebeurt het ergste wat hem kan overkomen: hij faalt. Suïcide is een uitweg...
De groei en (ziels)ontwikkeling voor het masculine zit hem in het onthechten en overstijgen van deze beperkende overtuigingen. Want door zijn ego mindset te overstijgen komt hij tot hogere intelligentie, hogere doelen, tot waarachtig dienen in de fysieke wereld en daarmee ego-overstijgende manifestaties die liefdevol en dienstbaar voor het grotere goed. Zo komt hij weer bij zijn eigen liefdevolle hart. Zijn doelen die egoïsch van aard waren weet hij dan te overstijgen naar doelen voor een hogere bedoeling, ten behoeve van zijn gemeenschap, de wereld, de mensheid, het gehele leven. Hij zet zich in voor evolutie en voor zijn zielsontwikkeling in plaats van voor het persoonlijk gewin, de status of erkenning van zijn ego. En daar ligt de werkelijke waarde van het masculine, ligt zijn ware prestatie en werkzaamheid in de wereld. Zijn hart is dan leidend in zijn manifestaties in de buitenwereld.
Zo komt hij tot een onthecht bewustzijn.
Dit maakt hem niet alleen gezonder en gelukkiger, maar ook woest aantrekkelijk. Niets is zo onaantrekkelijk als een pochende, erkenningszuchtige en ego gedreven mannelijkheid. En niets is zo aantrekkelijk als een onthechte, zelfbewust scheppend en ego-ontstegen mannelijkheid. Deze man zet zijn kracht, focus, energie, zijn prestatie- en doelgerichtheid in voor iets groters, iets dat hem persoonlijk overstijgt maar de wereld om hen heen verrijkt. Charismatisch en visionair is deze mannelijkheid magnetisch voor mensen om hen heen.
Onder de bodem
Het femine raakt niet haar plafond, maar juist haar bodem. Want in de krochten van haar emotionele onderwereld komt ze bij de ondergrens van wat ze gevoelsmatig denkt te kunnen verdragen: haar pijnlichaam speelt in al haar intensiteit op (je pijnlichaam is je oude, onverwerkte emotionele pijn die opgeslagen ligt in je lichaam). In haar gevoel van afhankelijkheid, gemis aan verbinding en gebrek aan zelfredzaamheid, zit een te afwachtende, afhankelijke ego gedreven energie dat het feminine tot het uiterste kan drijven: haar emotionele afgrond. En op het punt dat ze niet meer kan, moet ze zich in die afgrond laten vallen, in haar eigen diepte. Door haar bodem zakken.
De groei en zielsontwikkeling voor het feminine zit hem in het voelen en belichamen van haar pijnlichaam: ze moet haar eigen pijn, verlatenheid, eenzaamheid (gebaseerd op ego identificaties) juist meer belichamen: ze mag het voelen, in, door en met haar lichaam. En als ze hier in slaagt, komt ze bij haar wijsheid, haar kracht, haar intuïtie die onder haar pijn verborgen ligt. En in deze kwaliteiten ligt de werkelijke waarde van het feminine, haar ware werkzaamheid in de wereld.
Zo komt zij weer bij haar eigen liefdevolle hart. Haar manier van verbinden wordt dan gelijkwaardig en onvoorwaardelijk, haar invoelend vermogen wordt aangewend voor haar wijsheid en haar intuïtieve gaven worden ingezet om liefde en verbinding met alle leven om haar heen. Dan is haar hart leidend in haar zorg en toewijding naar anderen, en verliest ze zichzelf niet in een ego-behoeftige manier van verbinden. Ze eert en belichaamt haar eigen diepe gevoelswereld en deelt haar wijsheid met anderen.
Zo komt zij tot een belichaamd bewustzijn.
Dit maakt haar niet alleen gezonder en gelukkiger, maar ook woest aantrekkelijk. Niets is zo onaantrekkelijk als het wanhopige, afhankelijke of juist manipulatieve feminine... En niets zo aantrekkelijk als een volledig belichaamde, intuïtieve, wijze en emotioneel krachtige vrouw. Een vrouw die zichzelf kan dragen in al haar diepte, kracht en kwetsbaarheid, die haar lichaam bewoont en eert en in iedere cel aanwezig is. Sensueel, warm en van binnenuit gevuld is dit feminine magnetisch voor anderen om haar heen.
Moraal van het verhaal
Het zit hem dus in de kunst van plafonds doorbreken en door bodems zakken. En dat is super spannend. Voor ons persoonlijk, maar ook in de begeleiding van mensen.
Daarom gebeurt het denk ik ook heel weinig, dat échte doorbreken. Maar feitelijk houden we mensen, mannen en vrouwen, daardoor in een heel beperkte bandbreedte van persoonlijke groei. En dat is in een vorm van gevangenschap. We drukken het masculine naar beneden, en het feminine naar boven, naar een soort werkbaar, functioneel maar gezapig gemiddelde. Zo komt het masculine niet volledig tot zijn potentieel dat boven zijn rationele plafond ligt, en het feminine komt niet tot haar essentie dat onder de diepte van haar gevoelswereld verborgen ligt.
De man moet zich beheersen
In plaats van het masculine te leren zijn ego onder controle te krijgen en hem wat in te dammen in zijn prestatiedrang of erkenningszucht, ben ik er voorstander van om dit hele ego zwikje te overstijgen. Want omdat we vanuit de reguliere psychologie enkel uitgaan van het ego, kunnen we ook alleen maar werken met het oplappen, veranderen of verbeteren van dat ego. We sturen op dit niveau vaak aan op het omvormen van gedachten (cognitieve therapie) en gedragsveranderingen en dan krijgen we inderdaad een functioneler ego. Maar het blijft een ego.
Over het echte doorbreken naar het ware potentieel en ware 'werk' van het masculine hoor ik nauwelijks iemand in de psychologie. In Nieuwe Psychologie zet ik om het ego een ruimere dimensie, een dimensie die onze persona in zijn geheel overstijgt en omvat. Deze dimensie noem ik de 'transpersoonlijke laag', (de dimensie van de ziel). Om op deze wijze boven (trans) het ego (persoonlijke) uit te stijgen waar vanuit het masculine een overstijgend perspectief, een omvattender bewustzijn en ruimer gevoel krijgt op zichzelf en zijn prestaties in de wereld. Vanuit dit ruimere bewustzijn kan hij zich zijn ware masculine waarde gaan leven, zijn werkelijke mannelijke manifestatie kracht in de wereld zetten. Het is het archetype van 'the divine masculine' waar ik op doel.
Als heksen in een heksenkring bij elkaar kwamen, praatten ze niet over eenhoorns, elfjes en regenbogen vermoed ik zo...
De vrouw moet zich beheersen
In een poging de vrouw te redden van haar te intense emoties drukken we haar -in de reguliere psychologie- maar al te vaak snel weer naar boven als ze neigt teveel in haar onderwereld af te dalen. Ze mag niet breken, moet niet in de paniek of hysterie belanden. Ze moet terug naar haar stabiele, zachte, lieve zorgzame zelf. Maar naast het zachte, zorgzame verbindende van het feminine, heeft ze ook een donkere, irrationele en destructieve kant. Het feminine moet soms hysterisch huilen, gillend stampvoeten en dansen, uitzinnig schreeuwen en brullen. Dit is voor haar een manier om haarzelf emotioneel schoon te maken. Dit is waar we een goed voorbeeld kunnen nemen aan de heksen van vroeger denk ik. Als deze vrouwen in een heksenkring bij elkaar kwamen, praatten ze niet over eenhoorns, elfjes en regenbogen vermoed ik zo... En ook zaten ze -denk ik- niet met elkaar op figuren van licht te mediteren... Ze krijsten en waren uitzinnig, ze wisten hoe ze met hun heilige woede en emotionele hoogte-en dieptepunten om moesten gaan en wisten hoe ze elkaar hierin moesten dragen.
Maar in onze tijd is diep voelen heel spannend voor veel mensen, er ligt zelfs een soort stigma op. Hoe vaak horen vrouwen niet dat ze te gevoelig, te emotioneel, te intens, te zwaar of labiel zijn? Of een simpele 'Je bent zeker ongesteld?' is ook een vrij genormaliseerde aanval op de diepe, natuurlijke gevoelswereld van de vrouw. Voor mannen geldt dit overigens ook, dit stigma of gevoeligheid. Eén van de ergste dingen die je als man kan horen is dat je een 'softie' bent, een 'lauwe washand' of 'natte tosti': wat allemaal gaat over gevoeligheid. Ik vraag me soms af of de hoge antidepressiva cijfers een weergave kunnen zijn van onze neiging tot het ontkennen van ons rijke en dus ook diepe gevoelsleven...
Moeder aarde, dat is wie het feminine in essentie is en waar ze naartoe moet. De aarde is ook onpeilbaar diep, duister, destructief af en toe een modderige, natte bende. De vrouw moet die kant op, naar beneden, om onder die donkere, duistere, klamme onderwereld haar eigen kracht, levendigheid, intuïtie en wijsheid op te duiken. Over het algemeen zie ik dat we vrouwen die op hun donkere binnenwereld stuitten, haar voor die afdaling het liefst alweer omhoog willen duwen en we haar zo snel mogelijk weer vrolijk, zachtaardig en blij willen zien.
Is wat wij normaal noemen eigenlijk wel gezond?
De mythe van normaal
Zoals je leest, ik heb grote vraagtekens bij deze manier van aanpak... Slaan we niet door in normaliseren en in een soort statistische groentesoep nastreven? Ik hou van de titel van het boek van Gabor Mate: de mythe van normaal. Is dat wat wij normaliseren eigenlijk geen mythe die wij zelf bedacht hebben? Belangrijker nog: is wat wij normaal noemen eigenlijk wel gezond? Dient het ons of dient het ons niet, dat is de vraag.
Bovenal vind ik deze beperkte bandbreedte zonde, omdat juist bij het doorbreken naar boven en doorzakken naar beneden, het goud ligt voor ons mensen. Hierdoor komen we tot hogere hoogten en diepere diepten. Want door de bandbreedte van ons menszijn op die verticale lijn te vergroten, komen we bij onze bezieling en ware potentieel. Die verticale lijn, dat is de lijn van je ziel, de horizontale lijn is die van je persona. Je ziel is niet geïnteresseerd in spullen verzamelen, cv's op LinkedIn, wat je hebt bereikt of hoe snel je van A naar Beter bent gekomen. Het is je ego die daar veel waarde aan hecht, zoveel mogelijk dingen doen op de horizontale lijn. Je ziel is geïnteresseerd in wie ze kan zijn terwijl je al die dingen doet, de hoogte en dieptepunten in menszijn op de verticale lijn: wie je kunt zijn. Dat is ook wat we op begrafenissen over elkaar vertellen zeg maar... We lepelen meestal geen cv's op.
Differentiëren in hulpverlening
Los van dat we er leuker, gezonder, gelukkiger en aantrekkelijker van worden, geloof ik dat we er ook baat bij kunnen hebben om deze verschillen meer te onderkennen en hiermee te werken in onze begeleiding van mensen. Om de masculine en feminine paden en hulpbehoefte te onderscheiden van elkaar. Om goed te kijken: welk pad legt iemand af?
En zoals ik in het begin van dit artikel ook al stelde, mannen kunnen evengoed het feminine pad afleggen en vrouwen kunnen vastlopen op het masculine pad. Het is aan het individu om te onderzoeken en voelen wat resoneert en aan hulpverleners om deze verschillen te herkennen, individuen hierin te spiegelen en hen adequate handreikingen en begeleiding te geven.
Ik ben er dus voor om de bandbreedte van wie we als mens kunnen zijn op te rekken, en onze bezieling meer ruimte te geven. Dit is het doel van de Nieuwe Psychologie die ik vorig jaar lanceerde. In de Opleiding Nieuwe Psychologie zit dit ruimere transpersoonlijke perspectief én de visie op deze verschillende paden uitgebreid verweven, doe je zelf ervaring op in het voelen en herkennen van de routes en krijg je tools en werkwijzen aangereikt in hoe je jezelf en anderen hier in kunt bijstaan en doorheen navigeren.
Jentien Keijzer- www.jentienkeijzer.nl
Comments