In de Praktijk: Als je het even niet weet

Er zijn periodes in je leven waarin het oude niet meer past, maar het nieuwe nog niet is verschenen. De richting is weggevallen, maar het kompas slaat nog niet uit. Je weet dat je niet terug kunt — maar ook nog niet waarheen je beweegt. 

Dit is de liminale fase: het tussenland. Die voelt als leegte. Vaak onwennig, soms pijnlijk, maar ook diep transformerend. Onze samenleving en ons ego is hier ongeduldig mee. We houden van duidelijkheid, van doelen. 

Het niet-weten maakt ons nerveus. En dus zoeken we verklaringen, een volgend plan. Maar het liminale laat zich niet structureren. Het is niet een pauze tussen twee hoofdstukken, het is het werkelijke kantelpunt — waar iets ouds afbrokkelt en iets nieuws zich aandient, in nog ongekende vorm. 

In mijn praktijk zie ik het terug in verhalen van mensen die door een scheiding gaan, hun baan verliezen, of een diepere laag van zichzelf ontmoeten die niet meer in het oude leven past. Ze bevinden zich in niemandsland. De buitenwereld wil weten: “Wat ga je nu doen?” Maar binnenin is het nog stil. 

In deze stilte zijn rituelen van onschatbare waarde. Rituelen bieden houvast waar woorden tekortschieten. Ze markeren dat iets voorbij is, zonder te forceren dat het nieuwe al zichtbaar moet zijn. Een afscheidsbrief, een stil offer aan het water, het verbranden van een symbool, het planten van een zaadje — dit zijn kleine handelingen die groot werk doen. Rituelen geven vorm aan het vormloze. Ze helpen ons om betekenis te geven aan het ongrijpbare. Niet om iets op te lossen, maar omdat ze ruimte creëren om de tussenfase te erkennen. Ze nodigen uit tot aanwezigheid. Tot voelen wat anders betekenisloos blijft. In veel culturen zijn liminale fases niet los te denken van rituelen. Denk aan overgangsrituelen bij geboorte, volwassenwording, dood. Wat wij in onze moderne tijd vergeten, is dat je soms niet verder kunt als het oude niet op een bewuste manier is afgerond. En dat je de drempel niet over kunt zonder stil te staan bij de grens. Een ritueel maakt dat zichtbaar: 

–Hier eindigt iets

–Hier begint iets anders, al weet ik nog niet wat

– Hier ben ik in transitie, en dat is betekenisvol

En precies dat helpt ons brein, ons hart en ons lichaam om zich te verhouden tot de verandering. Niet door te versnellen, maar door te zakken. 

Wat ik cliënten soms meegeef: 

– Je hoeft niet te haasten om uit deze fase te komen 

– Zoek geen oplossing, maar een bedding.

– Wat als je een ritueel zou maken van dit moment? 

Niet als drama, maar als eerbetoon aan je proces. Een kaars aansteken. Een steen in het bos achterlaten. Een brief schrijven die niemand hoeft te lezen. Dat zijn geen bijzaken. Dat ís het werk. 

De liminale ruimte is geen niemandsland. Het is heilige grond. En misschien is dat de uitnodiging: Niet om er zo snel mogelijk doorheen te bewegen, maar om het een poos écht te bewonen. Om te zeggen: Ik ben hier. Tussen wat was en wat komt. En dat is precies waar ik nu moet zijn.

Meer weten, lezen en leren over deze een aanverwante onderwerpen? Ga naar https://www.jentienkeijzer.nl/opleidingnieuwepsychologie