In mijn vorige artikel "Vertrouw je burn out maar, het weet waar het mee bezig is" schreef ik aan het einde:
"Een burn out betekent voor bijna iedereen die ik zie, dat 'weer de oude worden' of 'de oude draad oppakken' er niet meer in zit. Het feit dat burn-out momenteel epidemische vormen aanneemt, kan er zo maar eens op duiden dat het tijd wordt voor ons als ' mensch ', als westerse soort, om een rigoureus andere draad op te gaan pakken met elkaar...
Burn-out epidemie kondigt nieuw paradigma aan
Het bleef de laatste weken door mijn hoofd spoken: als we onze individuele burn-out kunnen vertrouwen, (waar ik heilig in geloof) moeten we deze collectieve burn-out epidemie toch ook kunnen vertrouwen? Ik ben ervan overtuigd dat die epidemie ons ook niet zonder reden treft. Maar waar is deze collectieve burn-out epidemie dan mee bezig? Wat wil er eigenlijk gebeuren?
Bullshitbanen
Het antwoord is volgens mij even zorgwekkend als hilarisch en lachwekkend. Afgelopen zondag zond Tegenlicht de documentaire Mijn bullshitbaan uit: "Meer dan twintig procent van de werkende mensen in het Westen heeft het idee dat wat ze doen helemaal geen zin heeft. Toch werken ze zich een ongeluk en verdienen samen miljarden, aldus Tegenlicht. En het is nog erger: "Er zijn zelfs mensen die zeker weten dat hun werk niets bijdraagt. Soms gaan hun werkzaamheden in tegen al hun principes. Het is werk dat, als het niet zou worden gedaan, door niemand wordt gemist. De wereld zou er zelfs beter van worden, als het gewoon zou blijven liggen".
Meer dan twintig procent van de werkende mensen in het Westen heeft het idee dat wat ze doen helemaal geen zin heeft
En dan vragen wij ons af waarom er toch zoveel mensen 'burn-out' zijn... Het zou me niets verbazen als dat percentage eigenlijk nog veel hoger ligt en dat het meerendeel van deze zogenaamd opgebrande mensen, in werkelijkheid een gigantische bore-out heeft. Niet in de zin dat ze niet hard werken, maar omdat wat ze doen, er voor hen wezenlijk helemaal niet écht toe doet. Ze vinden er gewoon geen klap aan dat werken, en daarmee hun gehele leven. Want dat werk beslaat de grootste tijd van ons wakkere leven. En zo lijden ze onder één van de ergste gevoelens die een mens kan overkomen: betekenisloosheid. Het lijkt me niet meer dan gezond om daar burn-out of bore-out van te raken.
Even voor de goede orde, een burn-out en een bore-out zijn van de buitenkant nauwelijks te onderscheiden. Symptomen zijn vrijwel identiek. Want ook als je het gevoel hebt dat wat je vrijwel de hele dag doet, er totaal niet toe doet of er zelf de zin of lol er niet van in ziet, raak je daar enorm gespannen, paniekerig, gefrustreerd en angstig van.
We zijn massaal vergeten hoe geweldig we zijn
In het artikel Vertrouw je burn-out, het weet waar het mee bezig is, schreef ik dat angst de oorsprong is van die burn-outs. En dat geloof ik ook nog steeds. Zeker als ik zie in mijn werk, hoe mensen ineens heel snel herstellen op het moment dat ze hun grootste angst met open vizier tegemoet treden. Hoe ze, wanneer ze die angst durven te voelen en zich erover ontfermen, ineens weer gaan stralen.
Maar zoals ik in mijn laatste artikel schreef, dat onze ultieme angst is 'er niet toe te doen' of een variant daarop, geloof ik dat er nog een andere grote angst bij ons leeft: de angst om de verantwoordelijkheid om onze grootsheid te aanvaarden. Dat jaagt ons zoveel angst aan, dat we ons liever onbetekenend voelen en toestaan dat we ons meest kostbare bezit - onze tijd, energie en aandacht (ons leven)- voor het grootste deel besteden aan bullshit. Hoe ongelofelijk pijnlijk is dat? Natuurlijk komt ons lichaam, ons hele wezen daartegen in protest met een dwingende oproep: doe even normaal alsjeblieft, hier waren we niet voor gekomen!
Ik ben natuurlijk niet de eerste die heeft bedacht dat we bang zijn voor onze eigen grootsheid. Het was Nelson Mandela met zijn befaamde uitspraak die stelde:
Onze diepste angst is niet dat we ontoereikend zijn. Onze diepste angst is dat we oneindig machtig zijn. Het is ons licht, niet onze duisternis waar we het meest bang voor zijn.
Door structureel onze eigen macht, ons licht, onze grootsheid, ons hart, ons vlammetje - of hoe je het ook maar noemen wil- te ontkennen, saboteren we ons eigen geluk, ons welzijn en onze gezondheid. En ik geloof niet dat we dat bewust of expres doen. Velen van ons zijn gewoon in een diepe slaap gevallen en die burn-out (of bore-out) epidemie maakt ons met veel bombarie wakker. Want als zoveel mensen uitvallen op hun werk en hun in dagelijks leven, dan zou het misschien ook wel eens aan de manier van werken en leven kunnen liggen, in plaats van die mensen...
Zullen we werk weer dienstbaar maken aan de mens in plaats van de mens dienstbaar te laten zijn aan dat werk?
Volgens mij kunnen we de burn-out epidemie interpreteren als een massaal protest tegen een werkparadigma dat op zijn eind loopt. Een massale oproep: kunnen we dat werk dienstbaar maken aan de mens alsjeblieft, in plaats van de mens lijdend voorwerp van dat werk? Hoe vaak hoor ik niet: "Als ik er niet voor betaald werd, zou ik morgen stoppen".
Vorige week ontving ik een vrouw (persoonsgegevens zijn gewijzigd vanwege privacy) rond de 40, HR adviseur bij een verzekeringsmaatschappij. Diagnose: burn-out. Ze had een jarenlang trackrecord van kwalen, ziekteverzuim en medische onderzoeken gedurende een periode waarin zij- in de zelfde soort functie bij verschillende werkgevers- steeds weer uitviel. Ze sprak een groot verlangen uit naar een vast contract bij haar huidige werkgever - met wie de relatie alles behalve ontspannen was geworden. Ze wilde graag tot kern van haar burn-out en de oorsprong van haar gezondheidskwalen komen en had gelezen dat ik haar daarmee kon helpen. Ik luisterde een tijd naar haar verhaal en vroeg na een poosje:
"Vind je het leuk op je werk?"
"Nee! Nee... Natuurlijk niet, zei ze. Nee, dit is absoluut niet waar mijn hart ligt nee. Heeft hier nooit gelegen overigens. Ja, daar wil ik na mijn burn-out mee aan de slag. Maar ik zoek nu geen professionele coaching hoor, dat doe ik later wel. Eerst wil ik herstellen van mn burn-out" sprak ze vastbesloten uit.
"Zou het ook kunnen zijn dat jij een burn-out hebt omdat je er al heel lang eigenlijk geen zak meer aan vindt? In een paar zinnen hoor ik je vier keer 'nee' zeggen. Misschien zeg ik het zo beter: zou het kunnen zijn dat je hele wezen niet tot zijn trekken komt en verlangt naar iets totaal anders dat dit? Als we heel lang iets tegen onze zin doen, is dat heel ongezond voor ons. Dan is het niet gek dat je ziek wordt".
Je verkering maak je ook uit als het gevoel helemaal weg is
Bijna (en laat me benadrukken bijna) iedereen die ik spreek met een burn-out, voelt' t eigenlijk niet echt meer. Of sterker nog, vindt het al heel lang verschrikkelijk op hun werk.
Als dat gebeurt in je verkering, dan maak je het uit. "Ik voel het niet meer voor je, het is gewoon weg" is- zo weet iedereen die wel eens gedumpt is- echt het eindstation. Daar is niet meer over te onderhandelen of op te fluffen met relatietherapie. Die 'spark', of 'het gevoel', die 'liefde', daar zijn we het unaniem over eens: die moeten we hebben willen we zoveel kostbare tijd en energie besteden aan die ander. Maar als het over ons werk gaat, dan lijken we die voorwaarde ineens heel anders aan te vliegen. Dan maken we onszelf wijs dat 'het nou eenmaal zo is' en met wat inspanning kunnen we het gebrek aan die 'spark' wel een poosje negeren of verdringen. Maar je lichaam kun je niet lang voor de gek houden. Die doet daar helemaal niet aan mee. Kan dat niet eens. Dat lichaam stopt er gewoon mee als het te lang niet meer goed voelt. Of zinvol, of betekenisvol. Want dat is zijn de essentiële ingrediënten voor geluk en gezondheid.
En een lichaam dat protesteert of stopt, dat noemen we tegenwoordig een burn-out. Maar het zou mij niets verbazen als het meerendeel van de mensen totaal ondervoed is. Totaal niet bezig kunnen zijn met waar het voor hun werkelijk om gaat in het leven.
Massaal protest tegen een werkparadigma dat op zijn eind loopt
Werk heeft voor een groot deel van ons niet meer zoveel te maken met onze talenten, ons onze waarden of aspiraties, maar is een hulpstuk om ons niet te onveilig voelen. En zo kom je terecht in die bekende gouden kooi, in de verpakking van hypotheken, maandelijkse lasten en ons peperdure consumentengedrag. Dit doen we vaak bij organisaties die geen enkel belang hebben in ons 'vlammetje', welzijn of geluk, maar een belang in winstmaximalisatie. Dat is allemaal niet strafbaar of illegaal, want zo hebben we het nou eenmaal afgesproken met elkaar. Maar gek vind ik het niet dat er een epidemie gaande is. Ergens eigenlijk wel hoopvol. Het zijn de voorlopers, de initiators jullie lieve mensen met die burn-out. Want (te) vaak zonder dat jullie het door hebben, verzetten jullie ongelofelijk belangrijk werk voor ons allemaal. Hulde!
Ik hou van je, en als je dat niet wilt horen, moet je maar voelen hoeveel!
Bam, daar zit je dan. Lamgelegd door je burn-out. Een groots, gigantisch ingrijpen van je hele wezen: we kappen hiermee! Ik sta het niet nog één minuut langer toe dat je jezelf zo uitholt en voor de gek houdt." Die burn-out is de allergrootste daad van liefde van jouw wezen om je dwingend te demonstreren: "Ik hou van je en als je dat niet wilt horen, dan moet je maar voelen hoeveel. En ik wil dat jij net zoveel van jezelf gaat houden als ik dat doe en dat je een diep respect hebt voor dat fantastische, wonderlijke en kostbare leven dat jij bent".
Burn-out epidemie: het geboren worden van een diep respect voor ons zelf
Dat gevoel, die gigantisch grootse liefde voor het leven, dat diepe respect voor zichzelf, voor hun leven, dat zie ik regelmatig in mensen geboren worden wanneer ze hun burn-out echt durven te vertrouwen. Ik zie het voor mijn ogen gebeuren. Dat ontroerd me altijd, want het is groots. Dat is wat er naar mijn idee wil gebeuren met die zogenaamde burn-out epidemie: het geboren worden van een diep, diep respect voor onszelf en ons kostbare leven. Dat we ons realiseren dat we stuk voor stuk uniek zijn en dat we zelf die 'zin' aan het leven mogen geven. Gewoon om dat het te leuk is om het niet te doen. Dát kwamen we hier doen. En voor minder dan dat doen we er niet meer aan mee. No more bullshit.
Jentien Keijzer
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
NB: Naar aanleiding de artikelen en lezingen over burn-out heb ik een overweldigend aantal reacties en vragen gekregen van mensen over hoe deze visie er in praktijk uit ziet. Kun je me hierbij helpen? Om antwoord te geven op deze vraag, heb ik een workshop ontwikkeld om deze visie in praktijk te brengen. Ga voor meer info naar mijn website naar "Vertrouw je Burn Out".
Lees ook de eerdere artikelen over de achterliggende oorzaak en de oorsprong van burn outs: Vertrouw je burn out maar, het weet waar het mee bezig is - Deel I en Vertrouw je burn out maar, het weet waar het mee bezig is - Deel II.
Comentários